De moeder van actrice en schrijver Isa Hoes overleefde de Holocaust: “hoe ouder ik word, hoe meer vragen ik voor haar heb”

Bekijk het hele verhaal van Isa Hoes op dinsdag 23 april om 21.00 uur op NPO2. Of kijk de uitzending terug via NPO Start.

Ongezien

“Ik ben een nakomertje,” vertelt Isa Hoes aan journalist en interviewster Natascha van Weezel. “Eigenlijk was het gezin compleet voordat ik er was. Ik voelde me eenzaam. Thuis heerste vaak een gespannen sfeer. Zware onderwerpen werden verzwegen. Zelf was ik juist een enorme flapuit. Als we in discussie gingen, dan schrok mijn moeder daar zo van dat ze soms in tranen uitbarstte. Dan zei mijn vader: ‘kijk nou wat je je moeder aandoet’. Ik was te jong om te zeggen ‘ja, allemaal leuk en aardig, maar laten we het er nou gewoon eens over hebben’.”

De relatie met haar moeder vond Isa ingewikkeld. “Ik had zoveel meer van haar nodig. Ik voelde mij niet gezien en dacht dat ze niet genoeg van mij hield. Uiteindelijk heb ik mij emotioneel buiten haar bereik geplaatst.”

Een eigen sprookjeswereld

“Als kind wist ik totaal niet wat ik met al mijn emoties aan moest. Ik zat vaak in mijn kamertje, te dromen en liedjes van Barbra Streisand te neuriën. Ik creëerde mijn eigen fantasiewereld waarin ik wél gezien werd, waarin alleen maar mooie dingen gebeurden en niemand mij kon raken.”

Als kind was Isa verlegen. "En nog steeds. Mensen vinden het heel raar als ik dat zeg. Maar ik ben heel dubbel: toneel is voor mij de perfecte uitlaatklep. En daarná kan ik weer naar binnen keren, terug naar de rust, naar het niet weten.”

De rol van oorlog

Het heeft heel lang geduurd voordat Isa besefte hoezeer de Tweede Wereldoorlog niet alleen haar moeders leven, maar ook haar eigen leven heeft beïnvloed. “Vlak nadat Antonie [Kamerling] was overleden, liep ik bij een psycholoog. Er ging een belletje rinkelen, maar er zat nog zoveel verdriet, boosheid en teleurstelling over de relatie met mijn moeder… Ik kon nog niet bij de dieperliggende reden. Nu pas durf ik de confrontatie met de oorlog aan.”

“Inmiddels realiseer ik mij dat mijn moeder altijd in angst heeft geleefd. Na de oorlog is ze doorgegaan met de waan van de dag. Maar daarmee was het trauma niet verdwenen. Nu weet ik: mijn ‘Joods-zijn’ heeft mij gevormd en het raakt mij veel meer dan ik ooit dacht. Misschien ook omdat ik nu de ruimte heb om er dieper op in te gaan. En natuurlijk om wat er nu speelt in Gaza. Je kunt—en ik wil— er niet meer omheen. Maar dit ligt erg gevoelig en mij hierover uitspreken vind ik best eng.”

Een nieuwe oorlogsgeneratie

“Het is een eng gegeven, hoe oorlog gewoon doorgaat. Toen ik voor het programma 'Verborgen verleden' in mijn eigen familiegeschiedenis ben gedoken, schrok ik van wat ik allemaal niet wist. Ik vertel mijn verhaal nu omdat ik het belangrijk vind dat kinderen in oorlog een uitlaatklep hebben om hun trauma te kunnen verwerken.”

“Oorlog is te groot, véél te groot om een plek te geven. Daar heb je hulp bij nodig. Wat War Child doet is nogal fantastisch. Ruimte geven zodat kinderen zich veilig voelen en weer even kunnen spelen en kind kunnen zijn… Dat is het aller, allerbelangrijkste. Ik gun ieder kind—maar zéker kinderen in oorlog—therapie. Zodat ze dingen niet doorgeven aan de volgende generatie. Zodat de oorlog niet opnieuw aan tafel zit.”

Oorlog is erfelijk

Oorlog kruipt onder je huid en kan je een leven lang achtervolgen. Dat weten Isa Hoes, Sahar Meradji, Evgeniy Levchenko, Hans Goedkoop en Bert Woudstra als geen ander. Onder regie van documentairemaker Deborah van Dam vertellen zij in persoonlijke interviews met journalist en filmmaker Natascha van Weezel over de blijvende impact van oorlog op hun leven.

‘Oorlog is Erfelijk’ is een samenwerking van de EO en War Child. In elke aflevering zijn twee gesprekken te zien, te bekijken via NPO Start. Met hun verhalen vragen zij aandacht voor de 468 miljoen kinderen die nú in oorlog opgroeien.

Help jij ons voorkomen dat oorlog van generatie op generatie wordt doorgegeven?

Steun ons werk voor kinderen in oorlog