Oud-profvoetballer Evgeniy Levchenko uit Oekraïne: “Mijn vader gaf de oorlog door. Nu is het aan mij om de ketting te doorbreken”

Bekijk het hele verhaal van Evgeniy Levchenko op dinsdag 23 april om 21.00 uur op NPO2. Of kijk de uitzending terug via NPO Start.

‘Stoere’ oorlogsverhalen

Evgeniy groeit op in de oost-Oekraïense regio Donetsk, rond de val van de Sovjet-Unie. “Mijn vader was van de oude stempel, werkte keihard. Mijn moeder was hoog opgeleid en werd erg gewaardeerd op haar werk. Als mijn vader geen werk had, dan veranderde de sfeer thuis en ging hij drinken. Soms, als hij een beetje aangeschoten was, dan ging hij ‘stoere’ verhalen vertellen. Ik denk dat hij gehoord wilde worden. Dat snapte ik wel, maar ik ging me daar erg tegen verzetten. Als hij nuchter was, dan zweeg hij. Dat vond ik altijd heel pijnlijk om te zien.”

Zwijgen is goud

Evgeniy’s vader had het zwijgen weer van zíjn vader geërfd. “Mijn opa heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Hij was geen prater, maar als opa een slok op had, vertelde hij mij – als tienjarige jongen - dat hij en zijn medesoldaten drank kregen om zich moed in te drinken voordat ze gingen vechten. Eenmaal nuchter, ging hij weer op slot. Het is kenmerkend voor die lichting mannen: praten is zilver, zwijgen is goud. Als man moest je het zelf zien op te lossen, anders was je een zwakkeling. Velen dronken het weg, werden depressief, of nog erger, gewelddadig. Daar zijn zoveel gezinnen aan kapot gegaan.”

Gebroken hart en ziel

Aan het begin van de invasie overwoog Evgeniy om mee te vechten aan het Oekraïense front. “Maar uiteindelijk hoop ik meer impact te hebben door geld in te zamelen voor het leger. Zeker nu de aandacht wegebt en oorlogsmoeheid optreedt, wil ik mensen wakker schudden: het opvangen van kinderen die met gebroken hart en ziel Oekraïne ontvluchten, kost veel meer dan nú rigoureuze stappen zetten in de steun aan Oekraïne. En dan hebben we het nog niet eens over de psychologische impact.”

Met zijn verhaal vraagt Evgeniy aandacht voor kinderen in oorlog, in Oekraïne en wereldwijd: "Mijn grootste angst is dat er wéér een generatie opgroeit met trauma’s, pijn, en innerlijke conflicten. Ik wil die ketting doorbreken. Het is cruciaal om kinderen in oorlog zowel fysiek als mentaal bij te staan.”

De vader van vroeger

Als Evgeniy’s carrière op dreef raakt en hij als veertienjarige voetballer meer geld verdient dan zijn ouders bij elkaar, verslechtert de relatie met zijn vader. “Hij ging steeds minder werken en meer drinken. Ik verzette me tegen hem.” Wanneer Evgeniy’s moeder overlijdt, gaat het mis. “Sindsdien hebben we weinig contact. Hij leeft in een wereld waarin het okee zou zijn als Rusland Oekraïne overneemt. Daar hebben we veel ruzie over gehad. Maar ik vind het wel belangrijk dat mijn zoontje een opa heeft. Als mijn vader met Kiy speelt dan zie ik weer de man die hij vroeger was.”

Opgezadeld met oorlogstrauma

Evgeniy is bang dat hij, net zoals zijn vader en opa, oorlogstrauma’s doorgeeft aan de volgende generatie. “Een tijdje na de invasie merkte ik dat Kiy opschrok als hij iets hoorde over Rusland, of dat hij met zijn hamertje op een foto van een Russische tank ging slaan. Dat was verschrikkelijk. Ik dacht ‘Nou zadel ik mijn zoontje op met trauma's die families al generaties lang proberen op te lossen.’ Sindsdien let ik veel meer op wat ik zeg. Ik probeer informatie te doseren en vooral te benadrukken dat de oorlog op een gegeven moment over zal zijn.”

Oorlog is erfelijk

Oorlog kruipt onder je huid en kan je een leven lang achtervolgen. Dat weten Evgeniy Levchenko, Isa Hoes, Sahar Meradji, Hans Goedkoop en Bert Woudstra als geen ander. Onder regie van documentairemaker Deborah van Dam vertellen zij in persoonlijke interviews met journalist en filmmaker Natascha van Weezel over de blijvende impact van oorlog op hun leven.

‘Oorlog is Erfelijk’ is een samenwerking van de EO en War Child. In elke aflevering zijn twee gesprekken te zien, te bekijken via NPO Start. Met hun verhalen vragen zij aandacht voor de 468 miljoen kinderen die nú in oorlog opgroeien.

Help jij ons voorkomen dat oorlog van generatie op generatie wordt doorgegeven?

Steun ons werk voor kinderen in oorlog