'Jongeren zijn de experts - wij weten wat er nodig is voor goede psychosociale steun'

Oorlog, vlucht en afzondering

"Patrick, kun je ons horen?" Ondanks het feit dat hij midden in een regenbui zit en een slechte verbinding heeft, doet Patrick zijn uiterste best om aan de lijn te blijven en te praten met zijn vrienden en collega's van War Child. Patrick Kumi is een jeugdambassadeur en War Child-facilitator in de West-Nijlregio in Oeganda. Vijf jaar geleden vluchtte hij uit Zuid-Soedan. Hij heeft dingen meegemaakt die de meeste mensen maar moeilijk kunnen bevatten.

Patrick: "Toen we thuis de oorlog ontvluchtten, raakte ik mijn familie kwijt. Ik wist niet waar ze waren. Ik dacht dat ze dood waren." Na vijf lange maanden werd Patrick herenigd met zijn ouders, broers en zussen. Wat hij toen niet wist, was hoe groot de impact van zijn ervaringen was op zijn geestelijke gezondheid. "Het niet weten; het verontrustende gevoel dat ik een wees kon zijn - dat was het moeilijkst."

Jongeren zijn de échte experts

Patrick is niet de enige in zijn omgeving met mentale problemen. In het vluchtelingenkamp waar hij woont zijn de zelfmoordcijfers hoog. De verwachting is dat deze cijfers verder zullen oplopen door de angst en het isolement dat de COVID-19-pandemie met zich meebrengt. Patrick: "Mijn buurman deed een paar weken geleden een zelfmoordpoging. Toen zijn familie erachter kwam, schakelden ze niet de geestelijke gezondheidszorg in, maar hielden ze een gebed. Ze noemden het een 'kwade geest'."

Hoe kunnen kinderen die door conflict zijn getroffen deze uitdagingen overwinnen, zonder of met zeer beperkte geestelijke gezondheidszorg - zorg die in grote delen van Afrika ook nog eens taboe is? "We moeten deze houding veranderen", zegt Patrick. "Vanwege het taboe dat op psychosociale problemen rust, worden gevallen niet erkend. Hierdoor wordt het probleem steeds groter."

En wie bedoelt hij met 'we'? "Ik bedoel mensen zoals ik", antwoordt hij vol overtuiging. "NGO's en overheden doen hun best, maar er is nog een lange weg te gaan. Vraag het ons - de kinderen, de jongeren - wij zijn de experts. Wij zijn onderdeel van onze gemeenschap en weten precies wat we nodig hebben."

'Mind our Rights, Now!'

Vandaag, tijdens de derde editie van de Global Summit on Mental Health, doet Patrick samen met zijn mede-jeugdambassadeurs zijn verhaal. De top vindt dit jaar plaats in Parijs en draagt de toepasselijke naam "Mind our Rights, Now!". Na Londen in 2018 en Amsterdam in 2019 is deze top een belangrijke mijlpaal om aandacht te vragen en te mobiliseren voor het recht op geestelijke gezondheid - en het creëeren van zorgsystemen die dit recht waarborgen. Naast onze collega Patrick wordt deze top bijgewoond door onder andere de koningin van België en prinses Mabel van Nederland, ministers van Volksgezondheid, humanitairen, beleidsmakers ouders en verzorgers en academische instellingen.

Tijdens de top zal Patrick een aantal belangrijke aanbevelingen van War Child onderstrepen en zijn eigen boodschap voordragen. Zo geeft hij richting aan het tweedaagse debat, met als doel het internationale momentum voor de bescherming van het fundamentele recht op geestelijke gezondheid te vergroten.

"Uit onze recente studie met World Vision blijkt dat er dringend 2,5 miljard dollar nodig is om de impact van COVID-19 op de geestelijke gezondheid van kinderen in conflict aan te pakken", zegt Mark Jordans, directeur Onderzoek en Ontwikkeling van War Child en hoogleraar geestelijke gezondheid van kinderen en adolescenten. "Op dit moment gaat slechts 1 procent van alle humanitaire gezondheidsfinanciering naar psychosociale hulp. Dat is niet goed genoeg."

Daad bij woord voegen

Het gebrek aan financiering staat haaks op de beloften die twee jaar eerder zijn gedaan tijdens de top in Amsterdam - waar de aanwezigen besloten om geestelijke gezondheid en psychosociale ondersteuning een leidend onderdeel te maken van humanitaire hulpreacties. "De top van 2019 was een mijlpaal", zegt onze CEO, Ramin Shahzamani. "Het was de eerste keer in 25 jaar dat War Child bestaat dat dit belangrijke onderwerp de erkenning kreeg die het verdient. Nu moeten regeringen de daad bij het woord voegen. Er moet altijd psychosociale steun aan kinderen in oorlog worden gegeven."

Patrick is hoopvol: "Psychosociale hulp - vooral als die wordt verleend via lokale structuren - kan goedkoop. Ik heb mij er doorheen geworsteld met de hulp van mijn vrienden; de liedjes die ze me stuurden. Met een klein beetje steun kom je al een heel eind."