Ex-kindsoldaat John geeft kinderen in gewapende groepen een uitweg

Gerekruteerd als kindsoldaat

John groeide op aan de oevers van de Nijl, maar het duurde niet lang voordat de burgeroorlog zijn dorp bereikte, hem van zijn geliefde grootmoeder scheidde en hem veroordeelde tot een leven op de vlucht. Hij werd één van de zogenaamde 'Verloren Jongens' - meer dan 30.000 Soedanese kinderen die aan het eind van de jaren tachtig hun huizen ontvluchtten en maandenlang meer dan 1.000 mijl (= ruim 1600 km) aflegden naar Ethiopië.

Na een loodzware tocht, waarbij hij ternauwernood aan de dood ontsnapte, werd John gedwongen opnieuw te vluchten. Hij keerde terug naar Zuid-Soedan, waar hij als veertienjarige door regeringstroepen werd gerekruteerd. In drie jaar tijd werd hij opgeleid tot soldaat en daarna tot trainer van andere jonge militanten.

Nu is Garang een ervaren psychosociaal veldcoördinator van War Child. Hij is vastbesloten om zijn ervaringen in te zetten voor de goede zaak.

Extra antenne

Hoe John zijn ervaringen inzet? "Als een kind getraind is als soldaat, kan ik dat meteen zien", vertelt hij. "Ik zie het aan hun ogen, aan de manier waarop ze bewegen." Omdat hij zelf kindsoldaat is geweest en het verhaal kan navertellen, gebruikt John deze 'extra antenne' om in zijn werk kinderen te ondersteunen die anders misschien onbereikbaar zouden zijn. "Kinderen kunnen op allerlei manieren door gewapende groepen worden gebruikt en misbruikt", legt hij uit. "Het zijn niet allemaal soldaten."

"Wat ik ze probeer te leren is dat er een uitweg is - hoe eenzaam die ook voelt. Ik herinner ze er ook aan dat ze wel macht hebben, maar dat ze die kunnen gebruiken om een positieve invloed uit te oefenen."

'Mijn wapen werd mijn enige vriend'

En dat is een belangrijke nuance in dit verhaal... Garang: "Als kind in Zuid-Soedan - zowel toen als nu - heb je al gewelddadige gebeurtenissen meegemaakt en, vaker wel dan niet, gezien hoe dat geweld je dierbaren wegnam. Als je vervolgens voor het eerst een geweer in je handen houdt, dan is dat gevoel van macht opzwepend. Niemand kan je raken en je hebt het vermogen om wraak te nemen."

John vertelt verder op pijnlijke wijze hoe al deze hersenspinsels zich opstapelden in een uiterst effectief trainingsproces. "Het begint langzaam - eerst kregen we een klein stokje dat een pistool symboliseerde, daarna kregen we het echte pistool. Je kunt het niet neerleggen, het wijkt nooit van je zijde - je slaapt er zelfs mee. Mijn wapen werd mijn enige vriend."

Van kindsoldaat terug naar kind

Als organisatie met jarenlange ervaring in het werken met kinderen die verbonden zijn of waren met gewapende groepen, begrijpt War Child de vele complexe factoren die van kinderen, kindsoldaten maken. Daarom zijn onze interventies voor (ex-)kindsoldaten net zo veelzijdig. "Het gaat niet alléén om bescherming, het gaat niet enkel om het creëren van banen en het gaat niet alleen om onderwijs of psychosociale ondersteuning", zegt Kevin Ndemera, onze landendirecteur in Zuid-Soedan. "Al deze dingen moeten tegelijkertijd plaatsvinden. Alleen zo kunnen we gemeenschappen in staat stellen om kinderen te helpen reïntegreren en opbloeien."

Levend bewijs om het tij te keren

Eén ding is zeker: John is het levende bewijs dat je met de juiste steun het tij kunt keren. "Het gaat erom de slechtste kant van je land te zien en dat vuur binnenin jezelf te gebruiken om het beter te maken", zegt John. "De volgende stap is deze boodschap uit te dragen naar de machthebbers, zodat mijn kinderen, kleinkinderen en ook hun kinderen een leven kunnen leiden dat vrij is van trauma's."

De Internationale Dag tegen het gebruik van Kindsoldaten - ook wel Red Hand Day genoemd - vindt jaarlijks plaats op 12 februari om mensen bewust te maken van het toenemende gebruik van kinderen door het leger of andere rebellengroepen, en om de oorzaken aan te pakken die leiden tot de rekrutering van kinderen.